Việc phối hợp, kết nối hệ thống CNTT giữa cơ quan Hải quan với doanh nghiệp kinh doanh cảng để giám sát hàng hóa XNK được Tổng cục Hải quan thực hiện từ tháng 9/2015 tại cảng Nam Hải Đình Vũ (Hải Phòng). Đến nay, có 9/14 cảng khu vực cảng biển Hải Phòng và cảng Tiên Sa (Đà Nẵng), Cát Lái (TP.HCM) thực hiện nội dung này. Đối tượng đầu tiên được Tổng cục Hải quan lựa chọn triển khai kết nối để phối hợp giám sát hàng hóa XNK là doanh nghiệp kinh doanh cảng biển với đối tượng hàng hóa được vận chuyển bằng container. Sắp tới, Tổng cục Hải quan sẽ mở rộng đối tượng doanh nghiệp kết nối (thêm doanh nghiệp kinh doanh kho, bãi) và đối tượng hàng hóa (hàng rời, hàng lỏng).

Phó Cục trưởng Cục Giám sát quản lý về hải quan (Tổng cục Hải quan) Âu Anh Tuấn đánh giá, quá trình triển khai vừa qua đạt kết quả khả quan nhưng vẫn phát sinh một số vướng mắc về CNTT và cơ sở pháp lý. Đơn cử, mỗi cảng biển, doanh nghiệp kinh doanh cảng có đặc thù khác, mặt hàng, cũng như CNTT và chỉ tiêu thông tin quản lý khác nhau… Vì vậy, hệ thống CNTT, các chỉ tiêu thông tin áp dụng tại cảng này chưa chắc phù hợp hoàn toàn với cảng khác, áp dụng đúng với đặc thù mặt hàng này chưa chắc đúng với mặt hàng khác…

Mặt khác, cơ sở pháp lý quy định về trách nhiệm của doanh nghiệp kinh doanh kho, bãi, cảng biển trong giám sát hải quan (giám sát hàng hóa XNK) đã được hướng dẫn cụ thể tại Điều 34 Nghị định 08/2015/NĐ-CP và Điều 52 Thông tư 38/2015/TT-BTC. Tuy nhiên, quy định về chỉ tiêu thông tin sẽ trao đổi giữa cơ quan Hải quan và doanh nghiệp kinh doanh kho, bãi, cảng còn chung chung, chưa cụ thể.

Ông Cao Hồng Phong- Phó Tổng giám đốc Công ty CP Cảng Nam Hải Đình Vũ (doanh nghiệp đầu tiên thực hiện phối hợp giám sát với cơ quan Hải quan) cho biết, quá trình phối hợp kết nối vừa qua giữa doanh nghiệp với Hải quan Hải Phòng diễn ra thuận lợi. Giải pháp này đã từng bước khẳng định hiệu quả trong đơn giản hóa thủ tục, giảm thời gian thông quan hàng hóa XNK, góp phần giúp cảng Nam Hải Đình Vũ tăng được sản lượng hàng hóa thông quan cảng từ 400.000 container năm 2015 lên 550.000 container năm 2016 và hết quý I/2017 đạt 200.000 container và dự kiến kết thúc năm nay là 750.000 container. Tuy nhiên, ông Cao Hồng Phong cũng bày tỏ băn khoăn thời gian tới hàng hóa được phối hợp giám sát sẽ mở rộng (hàng rời, hàng lỏng) là thách thức cho cả cơ quan Hải quan và doanh nghiệp, đòi hỏi phải có cơ sở pháp lý đầy đủ, rõ ràng, hệ thống CNTT đảm bảo cho việc kết nối.

Theo ông Âu Anh Tuấn, để mở rộng hoạt động phối hợp giám sát, thời gian tới, bên cạnh việc hoàn thiện về hệ thống CNTT, Tổng cục Hải quan tiếp tục hoàn thiện về cơ sở pháp lý phục vụ việc kết nối, trao đổi thông tin để giám sát hàng hóa XNK giữa cơ quan Hải quan và doanh nghiệp kinh doanh kho, bãi, cảng được thực hiện thuận lợi. Đồng thời, cơ sở pháp lý đang được hoàn thiện sẽ xây dựng theo hướng mở rộng việc áp dụng cho tất cả cảng biển, cảng hàng không và các cảng nội địa (ICD), kho ngoại quan, kho hàng lẻ (CFS), kho hàng không kéo dài, địa điểm tập kết hàng hóa XNK… trên toàn quốc. Theo ông Âu Anh Tuấn, các nội dung trên sẽ được đưa vào Thông tư sửa đổi Thông tư 38/2015/TT-BTC.

Tại Hội thảo “Triển khai giải pháp quản lý, giám sát hàng hóa XNK qua khu vực kho, bãi, cảng biển” do Tổng cục Hải quan tổ chức tại Hải Phòng tuần qua, để ghi nhận ý kiến đóng góp của các đơn vị hải quan địa phương và cộng đồng doanh nghiệp, lãnh đạo Cục Giám sát quản lý về hải quan cho biết: Việc sửa đổi Thông tư 38 liên quan đến nội dung trên được thực hiện theo hướng, quy định trách nhiệm của tất cả các đối tượng tham gia vào quá trình vận chuyển, lưu giữ, giao nhận hàng hóa XNK đang chịu sự giám sát hải quan tại cảng, kho, bãi, địa điểm tập kết hàng hóa XNK. Đồng thời quy định rõ nguyên tắc kết nối, trao đổi thông tin và những thông tin cần trao đổi giữa cơ quan Hải quan và doanh nghiệp kinh doanh kho, bãi, cảng…